
Kynjaverur
Finngálkn
Finngálkn er furðusagnavera sem kemur allra helst fram í Njálu og er maður að efrihluta og yfirleitt fjórfætt skepna að neðrihluta og margir vilja meina að þeir minni á grísku kentárana þó þeir líkist allra helst mannljónum, eða manticore, sem er mesti óvættur suður í heimi. Yfirleitt er talað um finngálkn í kvenkyni eða um hana. Ekki er mikið minnst á finngálkn í Íslendingasögunum en samt sem áður kemur það fram í mörgum þeirra. Meðal annars kemur það fram í Njálu, Landnámu og Egils sögu svo eitthvað sé nefnt. Finngálknið kemur einnig fram í tveimur fornaldarsögum Norðurlanda, en þar koma einnig fram lýsingar á dýrinu sjálfu. Í Örvar-Odds sögu segir frá Oddi sem gengur í fóstbræðralag með Rauðgrana sem var mikill og sterkur maður. Oddi er mikið í mun að ná að hefna annars fóstbróður síns sem var drepinn af illmenninu Ögmundi. Áður en þeir Oddur og Rauðgrani leggja af stað til að hefna bróðurins segir Grani Oddi frá ætterni Ögmundar. Þar segir frá Háreki konungi sem átti konu er Grímhildur hét. Komu tímar þar sem kona þessi varð að finngálkni og leitast hún þá við að drepa Odd. Henni er lýst svo að gríðarlega stórt dýr hafi komið að mönnum er hafði mannshöfuð og vígtennur stórar. Hali þessa dýrs var bæði langur og digur og miklar klær spruttu úr greipum þess. Dýrið hafði einnig tvö sverð, eitt í hvorri kló. Sögur segja að finngálknið eigi að hafa drepið fimm menn í fyrsta atvígi.
Í Hjálmþérs sögu segir frá því er Hjálmþér er á heimleið, slær hann þá niður tjöldum síðla kvölds, en sefur ekki eins og hinir mennirnir heldur gengur hann að tindi einum og skimar þar um um stund. Kemur þá feikistór skepna andspænis honum. Hún hafði hrossrófu, hófa og fax mikið. Augun voru hvít, munnurinn mikill og hendur stórar og hún var með sverð á sér. Þessi skepna skal þá vera finngálkn. Hjálmþér kveðst vilja fá sverðið, en finngálknið samþykkir það einungis gegn því að Hjálmþér kyssi hana. Í fyrstu neitar Hjálmþér vegna hræðslu um að hann gæti fests við skepnuna. Finngálknið kastar upp sverðinu og segir hann þurfa að kyssa sig og að efinn verði hans bani. Hjálmþér hljóp á skarið og að kosslaunum fékk Hjálmþér ekki bara sverðið heldur einnig ýmis meðmæli og góð álög.
Samkvæmt heimildum er líklegast að finngálkn séu í Austurvegi , þ.e. í Finnlandi og Rússlandi enda voru þau lönd þekkt fyrir galdra, tröll og sköpun.
